Forum Standaardisatie heeft als doel interoperabiliteit en leveranciersonafhankelijkheid te bevorderen via het gebruik van open standaarden voor digitale gegevensuitwisseling in de publieke sector. Dit betekent dat niet alleen het Forum publiek privaat is samengesteld, maar ook dat de standaarden op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst op een open manier tot stand zijn gekomen en open (toegankelijk) blijven. Verder komen ze pas op de lijst, wanneer belanghebbenden de mogelijkheid hebben gehad om input te leveren.

Een aantal open standaarden hebben extra aandacht nodig. Als meer organisaties deze standaarden zouden toepassen, zou dit meer informatieveiligheid opleveren, betere data (vindbaar, toegankelijk, herbruikbaar) of op een andere manier ICT-kwaliteit naar een hoger niveau tillen. Het Forum Standaardisatie adviseert het gebruik van deze standaarden daarom met de status ‘Pas toe of leg uit’.

Voor de meeste overheidsorganisaties gaat ‘Pas toe of leg uit’ verder dan een dringend advies en is het een verplichting om de standaard toe te passen. Het betekent dat de organisatie bewust voor de standaard moet kiezen of – als de organisatie de standaard toch niet wil gebruiken- deze keuze motiveert met een geldige reden en dit vastlegt in het jaarverslag.

Bewust kiezen voor een ‘Pas toe of leg uit’-standaard gebeurt in de praktijk vaak bij aanschaf van nieuwe ICT-investeringen blijkt onder andere uit de manier waarop   relevante open standaarden zijn uitgevraagd in een aanbesteding.
Voor rijksoverheidsorganisaties is de verplichting geregeld in de Instructie rijksdienst bij aanschaf van ICT-diensten en ICT-producten. Voor gemeenten, provincies en waterschappen volgt de verplichting uit aanpalende bestuursafspraken.

Welke standaarden door de overheid gebruikt moeten worden, wordt afgesproken in het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO). In het OBDO zijn alle overheidslagen, beleid en uitvoering vertegenwoordigd. Het OBDO stelt vast welke standaarden bij ICT-aanschaf moeten worden uitgevraagd. Daarnaast maakt het OBDO aanvullende adoptie-afspraken, bijvoorbeeld over het gebruik van internetveiligheidstandaarden. Open Standaarden vormen een belangrijk onderdeel van het Digiprogramma.

Doel: bevorderen
interoperabiliteit

besluit

adviseert

Daarnaast wordt in gelegenheidscoalities gewerkt aan specifieke groepen standaarden, zoals in de Veilige E-mail Coalitie waarin providers, marketeers, webwinkels en overheidsorganisaties samenwerken. De deelnemers aan de Veilige E-mail Coalitie gaan binnen hun organisaties aan de slag met het invoeren van maatregelen voor het beveiligen van e-mailverkeer. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van gezamenlijk vastgestelde standaarden. Op die manier kan zowel ‘phishing’ als het afluisteren van e-mail worden tegengegaan. Daarnaast gaan zij het gebruik van e-mailbeveiliging verder versnellen door onderlinge kennisdeling en promotie. De betrokken partijen nodigen andere bedrijven en overheden uit om zich aan te sluiten en gebruik te maken van de kennis binnen de coalitie.

Door samenwerking met leveranciers wordt gezorgd voor implementatie van open standaarden in bijvoorbeeld softwarepakketten. Overheidsorganisaties zijn verplicht om bij aanschaf van ICT te kiezen voor standaarden van de 'Pas toe of leg uit'-lijst. Dit betekent dat een ICT-leverancier de 'Pas toe of leg uit'-standaarden in aanbestedingen van overheidsorganisaties vaak als eis tegenkomt. Andersom is de overheid afhankelijk van leveranciers voor het halen van de doelstellingen van interoperabiliteit in het algemeen en het realiseren van de Generieke Digitale Infrastructuur in het bijzonder. Dit werkt alleen als er voldoende leveranciers zijn die deze standaarden toepassen in hun producten en diensten. ICT-leveranciers kunnen het Leveranciersmanifest ondertekend worden. Meer dan 90 leveranciers hebben zich inmiddels gecommitteerd aan open standaarden.

Internationale standaardisatie gebeurt binnen Europa op verschillende manieren. Via wetgeving (‘regulations’) wijst de Europese Commissie standaarden aan voor verplicht gebruik door de lidstaten. Daarnaast stelt de Europese Commissie ook een lijst met standaarden samen waarnaar mag worden gevraagd door lidstaten bij openbare aanbestedingen. Dit gebeurt na een toets waarbij openheid en volwassenheid van standaarden wordt onderzocht.  

Dit lijkt op wat het Forum Standaardisatie in Nederland doet. Ook ontwikkelt de Europese Commissie bouwstenen waar standaarden in zitten. Nederland en andere lidstaten moeten hier gebruik van maken om gegevens te kunnen uitwisselen. Door input te leveren aan de Europese Commissie kan Nederland zorgen voor goede aansluiting op Europese ontwikkelingen en Nederlandse belangen bewaken. Vanuit haar standaardisatie expertise en internationale contacten ondersteunt het Forum Standaardisatie de ministeries van Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en participeert het Forum in verschillende Europese standaardisatie initiatieven.